Huisarts ¥ 706-def

“Mensen laten nadenken over levenseinde”
“Zorgverleners moeten tijd uittrekken om te luisteren naar wat mensen rond euthanasie vertellen. Dat geldt trouwens voor het hele gebeuren rond gezondheid en ziek zijn. Het gaat ook over patiëntenrechten. De arts is niet degene die weet wat goed is voor de patiënt. Hij maakt enkel keu- zes bespreekbaar en begeleidt ze. Artsen mogen hun macht niet misbrui- Frans Buyens
ken. Ze moeten afstappen van het vroegere paternalisme.” kant tegen euthanasie voor zichzelf.
sitieve. De titel ‘Zoals ik het wil’ is in hij zichzelf niet kan terugvinden.
ken.‘Zoals ik het wil’ heeft dus niets Met alle positieve én negatieve kantjes.
Marc Cosyns, Saskia Vanderstichele en Johanna Vlaminck.
taboe dat er toch nog altijd rond hangt.” ■ Geert Verrijken
D het wil.Gesprekken over eu- was ziek en zei dat hij eruit zou stap- Positieve titel
Johanna Vlaminck
& Marc Cosyns,
fotografie Saskia Vanderstichele,
met een voorwoord van Manu
Keirse en Wim Distelmans, 2004,
Roularta Books, ISBN 90 5466
artsen maar ook bij het grote publiek.
636 6, 219 pag., prijs 22,50 euro.
ke euthanasie avant la lettre. Samen met zijn Contrastrijke foto’s ondersteunen teksten vrienden en familie waren het mensen die er-
voor uitkwamen. Stan kreeg van de dokters te De zwart/wit-foto’s geven ‘Zoals ik het wil’ een heel eigen cachet. Ze zijn van de hand van dertekening van een wilsverklaring vormt een horen dat hij nog drie tot twaalf maanden te le- Saskia Vanderstichele, freelance fotografe voor onder meer Semper en de Huisarts.
boodschap op zich.Bewust opteerde Vandersti- ven had.In de loop van de behandeling schreef chele voor zwart/wit-foto’s:“Niet alleen omdat hij een dagboek van meer dan duizend bladzij- ik er meer voeling mee heb dan met kleur.Ook den. Daarvan maakte ik indertijd een casusbe- omdat je zo veel beter met contrasten kan wer- spreking voor een tijdschrift. In ‘Zoals ik het ken en dat gaat goed samen met het onder- wil’ is de tekst sterk gecompileerd weergege- “Inderdaad.Johanna benadrukte bij het vastleg- werp. Opvallend veel mensen lachen trouwens ven. Stan was meer dan een patiënt, hij was gen van een afspraak ook altijd duidelijk dat er op de foto’s.Er goed op staan vonden ze belang- veeleer een gesprekspartner,” dixit Cosyns.Tij- rijk.Voor een aantal was het de laatste keer.” dens zijn laatste levensmaanden maakte Stan haakten daardoor af.” Marc Cosyns:“De foto’s Kenis een serie bloemenfoto’s die nu dus wor- tonen dat er een vertrouwensklimaat was. Een Fototentoonstelling
den tentoongesteld. ■ G.V.
interview willen mensen nog wel toestaan.
Nog tot 24 oktober worden de portretten uit (*) Caermersklooster, Oostvlaams
Maar er ook nog een foto bij, dat is niet evi- Hoet toont bv.trots de littekens in zijn nek,Elisa het boek samen met foto’s van Stan Kenis ten- Provinciaal centrum voor kunst en cultuur,
dent.”Johanna Vlaminck:“Doorgaans zit er in de Frans zit in Yogahouding. De foto’s ondersteu- toongesteld (*). Cosyns:“Stan Kenis is een foto- Vrouwenbroersstraat 6 (Patershol), Gent.
✆
foto iets dat in het gesprek tot uiting komt. Jan nen de tekst.”Enkel een reportage over de on- graaf die in 1996 overleed.Het ging om openlij- 09/269.29.10, www.caermersklooster.be.
DE HUISARTS 29 september 2004 Nr. 706
Ivo Tralbaut & Lotti Decadt zelschap.We praten veel,maar la- de wens van Ivo begrijpen maar dat
chen is er zelden bij.”“Als ik mezelf Ivo is zwaar ziek en zijn levenswil is gebroken. Hij vroeg om euthanasie maar totnogtoe vond hij geen arts die daartoe bereid is. Als we zijn kamer in het RVT binnenkomen, zit hij in een rolstoel bij het raam. Hij kijkt niet naar buiten maar staart een beetje wezenloos naar de muur. Hij rookt een sigaret en voor hem, op een aanzettafeltje, ligt… Ik begin de dood als een vriendte ervaren.Als iemand die me einde- lijk zal verlossen uit deze kwelling.
voordoet. Maar ik blijf niet verzoend.
van mijn lijden?”Lotti probeert te rela- niet in de kou te laten staan?”“Inder- daad,” repliceert Ivo bitter,“hij beloof- al gezien?”“Hier in het RVT weet ieder- letterlijk op de dood, zegt hij zelf.“Na I zoektocht naar een ‘begrij- door zijn opmerkingsverhogen.“Noch- nen verzoenen met mijn toestand men geen keer… ik tracht hier lang- medisch personeel heeft al dan niet “Na Ivo’s veelzijdige carrière verhuis- sie. Hij zag het als enige oplossing.
uit,”zegt hij sec.“Denken aan de mooie als acteur, later als presentator en uit- dingen des levens biedt geen troost.
tief aan te kijken tegen Ivo’s verzoek.
werkt,”mijmert Lotti,“de Tenuto-reeks voor over.”Lotti informeert naar de da- den ze heel wat televisieprogramma’s.
dat ook die arts hem goed aanvoelde.
je sigaretjes en je ‘pastis’?”, probeer zijn advies aan de huisarts meedeelde.
■ Johanna Vlaminck
kennersblik Saskia’s fototoestel.“Ik zat Ivo Tralbaut stierf met
euthanasie op 24 augustus 2004
DE HUISARTS 29 september 2004 Nr. 706
Lipitor® proves it
Niet alle statines zijn dezelfde
CARDS(1) MIRACL(2)
GREACE(3)
Lipitor® 10 mg
Lipitor® 80 mg
Lipitor® 10 tot 80 mg
ASCOT(4)
PROVE-IT(5)
REVERSAL(6)
Lipitor® 10 mg
Lipitor® 80 mg
Lipitor® 80 mg
(1) Colhoun HM et al. Lancet 2004; 364: 685-96. • (2) Schwartz GG et al. JAMA 2001;285:1711-1718. • (3) Athyros VG et al. Curr. Res. Opin. 2002; 18: 220-228. • (4) Sever PS et al. Lancet 2003; 361: 1149-1158. • (5) Cannon CP et al., N. Engl. J. Med. 2004; 350 :1495-504. • (6) Nissen SE et al. JAMA 2004; 1071-80. uitgevoerd.“De eerste keer ben je daardoor ge- hun eigen sterven op die manier in handen nemen, pakt.Alsof jij iemand de dood geeft. Daarom is durf ik aanzien als ‘leraren in het omgaan met de Senne Mullie
het belangrijk dat je kunt terugvallen op een dood’. Ze kiezen voor het optimaal benutten van team.Anders zou je misschien twijfelen of het de resterende tijd.Net als ik zijn de meeste mensen wel de juiste keuze was.Als je je gedragen weet bang om te sterven.Wellicht daarom denk ik dat de Sinds jaar en dag werkt Senne Mullie als anesthesist op de spoedafdeling van het St.Jans door een volledig team dat samen tot de overtui- Ziekenhuis in Brugge. De mensen die hij in de loop van zijn carrière opnieuw in dit leven ging is gekomen dat euthanasie de meest huma- bracht zijn niet te tellen. Reanimatie is zijn specialiteit. Sinds een vijftiental jaar maakt hij ne aanpak is, kan het zelfs een bevrijdende daad Wat hem sterkt in zijn overtuiging om mensen te zijn, ook als arts. Ik zal nooit het gevoel vergeten helpen bij euthanasie is de enorme dankbaarheid ook deel uit van het Palliatief Support Team binnen het ziekenhuis. En daar doet hij niet altijd dat ik ervoer als jonge reanimator toen ik voor die hij krijgt.“Ik hoorde het al vaak,net voor het toe- verwoede pogingen om mensen in leven te houden. Waarom hij er na dertig jaar reanimatie het eerst iemands leven redde. Dat was pure eu- dienen van de euthanasiespuit.‘Dank je,dokter,het voor opteerde om halftijds voor palliatieve patiënten te werken? “Ik vond het belangrijk daar forie. Ik ervaar dit gevoel ook bij euthanasie: het is de mooiste dag sinds heel lange tijd…’Ook bij de is iets waardevols dat ik doe. Neen, Ik sta er niet familie merk je dankbaarheid en tevredenheid.Hun voor te trappelen,ik zie het als verantwoordelijk- rouwproces is niet zwaarder dan bij een ander over- heid opnemen. Een verantwoordelijkheid die lijden,integendeel.Veel hangt uiteraard af van de laatste weliswaar niet voor iedereen is weggelegd.Als emoties die de patiënt op z’n omgeving overbrengt.De het fundamenteel ingaat tegen je eigen principes rituelen rond het sterfbed zijn erg belangrijk.” moet je het zeker niet doen.Maar ik kan je verze-keren:gemakkelijk is het nooit.” En wat met mensen die niet meer in staat zijn om hun wil kenbaar te maken? Mensen die zwaar Dokter Mullie vindt het artificieel rekken van dement zijn bijvoorbeeld? “Vroeger ingrijpen is de leven zinloos “maar het vergt veel talent en enige oplossing.Alleen bij een onomkeerbaar teamoverleg om op het juiste moment de switch coma kan de omgeving beslissen om de machines te maken van ‘cure’naar ‘care’,van curatieve naar uit te schakelen. Maar dit zijn zeldzame gevallen, waar we ongeveer twee keer per jaar mee gecon-fronteerd worden.Het kan een goede zaak zijn om “Je moet als mens je eigen dood kunnen ster- de wet te verruimen,in die zin dat euthanasie ook ven,” vindt dokter Mullie,“Veel patiënten voelen moet kunnen bij dementie en niet alleen bij een aan wanneer ze niet meer kunnen genezen.Is het diep coma.Want, wat veel meer voorkomt, is afta- dan niet beter om hen een levenseinde te geven keling door dementie.Je kunt nu wel bepalen dat met nog enige kwaliteit? Is dat niet beter dan ster- je,als je dement wordt en de familie niet meer her- ven in een anonieme kamer in een ziekenhuis,ge- kent, goede palliatieve zorgen wilt: geen reanima- koppeld aan allerlei machines en baxters?” tie, geen sondevoeding… Naarmate mensen ver- der dementeren, krijgen ze meer slikklachten en Hij denkt even na.“De hoogtechnologische ge- eten ze minder omdat hun hongergevoel verdwijnt.
e palliatieve zorg steunt op één filosofie,” gerustgesteld zijn dat we hen niet aan hun lot neeskunde heeft tot toestanden geleid waarbij het Door het niet toedienen van vocht en serum ster- zegt dokter Mullie,“de mogelijkheid bie- zullen overlaten, verdwijnt die vraag meestal en einde niet meer komt op het moment waarop het ven ze vlugger en natuurlijker.Met het opstellen van D den om ‘goed’te kunnen sterven.Het is vertrouwen ze zich toe aan ons.”Hij zwijgt even zich natuurlijk aandient.Wij,als postmoderne een levenstestament kan je al veel doen.Je kan een iets dat iedere patiënt individueel invult, maar eu- en vervolgt:“Een euthanasievraag is een wan- schepsels, vervallen bijna in een soort ondergaan boek schrijven over hoe je er tegenaan kijkt…” thanasie kan er in ieder geval deel van uitmaken.” hoopsvraag. Mensen zijn bang om te sterven op van die gesofistikeerde geneeskunde. Een genees- “Heel belangrijk bij palliatieve zorg,”vindt dokter kunde die de idee heeft gewekt dat een mens wel “Gelukkig is de ethiek omtrent de zorg voor Mullie,“is dat je op het juiste moment ondersteu- héél,héél lang kan leven.Maar herstellen doen we ouderen veranderd. Men past niet meer toe wat ning biedt zodat de betrokkene de zorg niet louter Uiteindelijk blijft een klein procent van deze nu eenmaal niet eeuwig… Ik heb zelf genoeg ge- kan, maar men past toe wat passend is.Vroeger passief ondergaat zoals de zorgen van een moeder mensen uitdrukkelijk bij zijn keuze voor eutha- zien hoe je kunt vervallen in het toepassen van re- was een goede geriater iemand die te allen prijze voor haar kind.Ik vind het belangrijk dat je als indi- nasie.“Ik vind het belangrijk dat we op dat één animatiegeneeskunde… De mogelijkheden van de zwoer bij sondevoeding, bij het in leven houden vidu bezig bent met de manier waarop je gaat ster- procent ingaan. Ondanks de zorg… Je mag niet supertechnologische geneeskunde te allen prijze van een mens. Nu is een goede geriater iemand ven,dat je daaraan een eigen invulling kan geven.
vergeten dat het hier om bijna- stervende licha- aanwenden heeft naar mijn mening geen zin.” die nadenkt over de zin van de zorg. Iemand die Van onze patiënten op de palliatieve afdeling men gaat waarbij de vraag komt vanuit hun ge- geen escalaties toelaat en de familie daar nauw vraagt tussen vijf en tien procent euthanasie. Ze zonde geesten…die vraag mag je zeker niet ont- Wat dokter Mullie ontroerend krachtig vindt,is bij betrekt. Het stervensproces is onaangenaam zeggen ‘ik zou liever dood zijn’, of ‘ je gaat mij dat mensen die kiezen voor euthanasie het veelal maar het komt er sowieso… Heeft het altijd zin toch helpen als het nog slechter zal gaan, je zal niet voor zichzelf doen.“Ze kiezen ervoor om op om het uit te stellen? Dat moet je nagaan.” ■ me toch niet in de steek laten?…’.Zodra mensen Ja, hij heeft zelf al meerdere keren euthanasie een mooie manier afscheid te nemen.Mensen die Johanna Vlaminck
DE HUISARTS 29 september 2004 Nr. 706

Source: http://www.marccosyns.eu/Resources/Huisarts.pdf