Mediafonds.nl

Speciale gast tijdens IDFA: Jonathan Harris
Jonathan Harris (1979) is kunstenaar en computer engineer die creëerde hij met Cowbird een gemeenschap van verhalenvertel- in zijn werk de relatie tussen mens en technologie onderzoekt. lers, waarmee hij werkt aan een “bibliotheek van menselijke Hiervoor combineert hij elementen uit de computerwetenschap, ervaringen”. Harris zal op uitnodiging van het Mediafonds tijdens antropologie, beeldende kunst en storytelling. In zijn bekendste het komende IDFA ingaan op zijn nieuwste project I Love your werk We Feel Fine uit 2005 komen deze elementen mooi samen Work. In deze interactieve documentaire laat hij momenten zien (wefeelfine.org). Het is een vroeg voorbeeld van een esthetische, uit het privéleven van negen vrouwen die lesbische pornografie bijna poëtische datavisualisatie. In deze door Harris ontwikkelde zoekmachine voor gevoelens, wordt de emotionele tempera-tuur van de menselijke wereld bijgehouden door het analyseren In de vorige 609 en tijdens een lezing op het Mediafonds-jubileum van blogs. Harris is in zijn werk altijd op zoek naar alternatieve betoogde de Wit-Russische internetcriticus Evgeny Morozov manieren van verhalen vertellen. Zo laat hij in de onconventionele dat nieuwe technologie niet de oplossing voor alles is. In zijn documentaire The Whale Hunt (thewhalehunt.org) een camera op essay Modern Medicine roept Jonathan Harris webdesigners en het ritme van zijn hartslag foto’s nemen als hij met een gezin in softwareontwikkelaars op om zich bewust te zijn van hun verant- woordelijkheid en de eventuele schade die zij kunnen aanrichten. Hij hoopt hen met de onderstaande uitgangspunten (vignettes) Harris studeerde fotografie en computer science aan de te inspireren om een gedeelde set van ethische principes te Princeton universiteit, won een Fabrica beurs en drie Webby ontwikkelen, die de evolutie van software moet begeleiden. awards. Zijn werk is wereldwijd tentoongesteld ondermeer in het MoMa (New York) en het Centre Pompidou (Parijs). Daarnaast We leven op een interessant moment in de geschiedenis van de Door hun uitvindingen veranderen ze het gedrag van miljoenen mensheid. Een klein aantal mensen - niet meer dan een paar hon- mensen, maar slechts weinigen van hen beseffen dat ze dit doen, en derd, en waarschijnlijk slechts enkele tientallen, voornamelijk nog minder van hen denken ooit na over de ethische consequenties woonachtig in steden als San Francisco en New York, voor het van dit soort macht.
merendeel mannen in de leeftijdscategorie tussen de 22 en de 35 – Op kleine schaal is de invloed van software weldadig. Maar oefent een buitensporig grote invloed uit op de rest van onze soort.
bij grote bedrijven met honderden miljoenen gebruikers zal iets Via de software die zij bedenken en in de wereld zetten, veran- dat schijnbaar niet meer om het lijf heeft dan de keuze voor een deren deze ontwerpers de dagelijkse routines van miljoenen men- standaard-’setting’ onmiddellijk invloed uitoefenen op de dagelijkse sen. Vroeger was dit soort massale transformatie van het menselijk gedragspatronen van een groot deel van de planeet.
gedrag het exclusieve domein van oorlogen, hongersnoden, ziekten Bij Facebook gebruiken ze bijvoorbeeld de term ‘serotonine’, en religies, maar nu gebeurt het ongemerkter, door de software die die verwijst naar het bindingshormoon dat door de hersenen wordt wij iedere dag gebruiken. Die beïnvloedt immers de manier waarop aangemaakt tijdens momenten van intimiteit. Bij gesprekken over we onze tijd besteden en wat we doen, denken en voelen.
hun werk wordt aan Facebook-ontwerpers gevraagd: “Waar is de In deze zin kan software worden gezien als een nieuw soort serotonine van dit ontwerp?”, waarmee wordt bedoeld “Hoe zal medicijn. Maar anders dan medicijnen in capsules, die inwerken deze nieuwe feature bindingshormonen aanmaken in de hersenen op één individueel menselijk lichaam, is software een soort me- van onze gebruikers, zodat ze blijven terugkomen voor méér?” dicijn dat zijn uitwerking heeft op de gedragspatronen van hele Dankzij het vermogen het gedrag van mensen te veranderen, is software een soort drug – een nieuw soort drug. Net zoals er veel De bedenkers van deze software noemen zichzelf ‘software- soorten drugs zijn (cafeïne, echinacea, Tylenol, Viagra, heroïne, ontwerpers’, maar eigenlijk zijn het eerder ‘sociale ontwerpers’.
crack), zijn er ook veel soorten software, die verschillende behoef-ten bevredigen en tot verschillende resultaten leiden.
18 609 – cultuur en media november 2013 Mediafonds Op het web zijn twee soorten bedrijven actief: marktplaatsen en Beide soorten bedrijven vervullen behoeften die wij al in ons aan dachts economieën.
hebben, maar de manier waarop zij die behoeften bevredigen is Marktplaatsen koppelen de ene groep mensen aan de andere en verschillend.
maken het mogelijk een transactie af te sluiten, waarvan ze een per- Marktplaatsen beogen die behoeften te elimineren door ze zo centage incasseren. Etsy koppelt kopers aan verkopers; Kickstarter snel mogelijk te bevredigen (door een ‘date’ voor je te regelen, een verbindt creatievelingen met ondersteuners; Airbnb brengt reizi- kamer te boeken, enz.), terwijl aandachtseconomieën erop uit zijn gers en gastheren of -vrouwen bij elkaar; OkCupid verenigt daters. de behoeften juist ‘eeuwig’ te laten voortbestaan (door voortdurend Marktplaatsbedrijven werken aan manieren om problemen op te met updates te komen, met weer een nieuwe ‘coole’ video of met lossen die in de wereld bestaan. Op hun best functioneren ze als nog meer nieuwe boodschappen, enz.).
genezers – ze maken medicijnen om in een behoefte te voorzien.
Er bestaat een oud ‘pact’ tussen hulpmiddelen en hun ge- Aandachtseconomieën proberen gebruikers ervan te overtui- bruikers, dat inhoudt dat hulpmiddelen hun gebruikers moeten gen grote hoeveelheden tijd online door te brengen, op veel dingen bijstaan en niet andersom. Goede hulpmiddelen helpen hun te klikken en veel advertenties te bekijken. Deze bedrijven doen gebruikers een taak te volbrengen door een of andere eerder be-zich vaak voor als ‘communicatiemiddelen’ die mensen helpen staande behoefte te bevredigen, om vervolgens weer te verdwijnen. met elkaar ‘in contact te komen’. Maar in aandachtseconomieën Aandachtseconomieën schenden, als ze heel verslavend zijn, dit verloopt het grootste deel van deze ‘contacten’ solitair, terwijl je naar het scherm zit te turen, en ze laten je vaak met een leeg ge- Net als goede medicijnen moeten goede hulpmiddelen kort- voel achter. Aandachtseconomieën fungeren minder als genezers stondig opduiken als je ze nodig hebt en daarna weer verdwijnen, en meer als dealers – door verslavende ervaringen in het leven te zodat je vrij bent om verder te gaan met je leven.
Wat er uiteindelijk in de wereld – op heel grote schaal – gebeurt, We kunnen de toekomst zelf bedenken. Het is aan ons om visioenen heeft veel te maken met wat mensen geloven dat er zal gebeuren.
te formuleren over hoe de dingen zijn en kunnen zijn. Hoe mooier Als genoeg mensen in een bepaalde uitkomst gaan geloven, en geloofwaardiger onze visioenen zijn, des te groter de kans is dat zal hun onderbewustzijn dankzij netwerkeffecten hun daden gaan vormgeven, en zal er zoiets als die verwachte uitkomst te voor- Het slechte medicijn is sterk en corrumperend, want het kan schijn komen. Dat is de reden dat het zo belangrijk is om mooie (en bedrijven en de mensen die daar leiding aan geven ongelooflijk rijk geloofwaardige) visioenen te formuleren over hoe de wereld kan maken. Maar het is zó belangrijk om geen verslavende ervaringen zijn. Omgekeerd is het ook de reden dat angstzaaierij, cynisme en in de wereld te brengen. Als software-ontwerpers moeten we besef-hopeloosheid zo gevaarlijk giftig zijn.
fen dat we in feite sociale ontwerpers zijn, en dat de software die De toekomst is een zichzelf vervullende voorspelling.
we ontwerpen – als die succesvol is – verstrekkende gevolgen zal Op dit moment lijken de negatieve visioenen aan de winnende hand. Ze zijn goed-gefinancierd en winstgevend, en je ziet ze iedere Probeer dus goede medicijnen te maken.
keer dat je een krant openslaat, het kabelnieuws aanzet of bepaalde websites bezoekt. Ze begroeten je met sensatiebelustheid en uit-spraken van deskundigen van links en rechts over hoe vreselijk mensen zijn, hoe somber de toekomst is, en hoe bang we allemaal zouden moeten zijn. Dit is een slecht medicijn – het houdt de men-sen zwak, bang en verslaafd. Deze boodschappen zijn krachtig, maar het zijn ook leugens, en we hoeven er niet in te geloven.
Mediafonds november 2013 609 – cultuur en media 19

Source: http://www.mediafonds.nl/media/attachment/2013/11/20/609_15_13_jonathan_harris.pdf